Zwola Poduchowna - Obiekty powiat garwoliński

KAPLICZKI KRZYŻE KOŚCIOŁY POMNIKI AKTUALNOŚCI
INNE CIEKAWE OBIEKTY W POWIECIE GARWOLIŃSKIM
Kazik Paciorek
Przejdź do treści

Zwola Poduchowna

Kościoły

 Zwola Poduchowna (dawniej Kalabona) – wieś w Polsce położona w województwie mazowieckim, w powiecie garwolińskim, w gminie Miastków Kościelny. W latach 1975-1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa siedleckiego. Miejscowość leży 22 km od Garwolina nad rzeką Wilgą w gminie Miastków Kościelny.
 Początkowo istniała jedna wieś Zwola, lecz w wyniku podziałów powstały Zwola Poduchowna (Księżyzna), Zwola Kolonia, Zwola Duża i Zwólka. Najstarsza wzmiankowana jest wieś Zwola, gdzie znajduje się grodzisko z XI wieku nazywane "Okopami Szwedzkimi". Wieś Zwola wzmiankowana była po raz pierwszy w 1415 r. W 1441 r. była własnością podkomorzego sandomierskiego Powały Zwolskiego, potem Zwolskich i Lasockich. Zwola Poduchowna wzmiankowana jest w XV w. jako własność Mikołaja Powały z Taczewa, podkomorzego sandomierskiego, znanego później pod nazwiskiem Zwolski. Miejscowość znajdowała się na granicy Ziemi Czerskiej (Mazowsze) i stężyckiej (województwo sandomierskie w Małopolsce) aż do ostatniego rozbioru.
 Dnia 10 kwietnia 1526 r. Jan Powała Zwolski na mocy przywileju księżnej Anny Mazowieckiej na gruntach wsi Zwola Poduchowna zakłada miasto na prawie chełmińskim o nazwie Kalabona.
 Dnia 6 lipca 1529 r. erygowana zostaje parafia pw. św. Anny i św. Izydora Oracza przez biskupa Jana Latalskiego. Na mocy przywileju króla Zygmunta Starego z 1536 r. zostaje wzniesiony tu murowany zamek obronny, choć zamożność Zwolskich wskazuje raczej na dwór obronny. Lokacja miasta nie udała się – w latach 1540–1589 miejscowość nie figuruje już w rejestrach podatkowych. W II poł. XVI w. kościół znajdował się w rękach protestantów, do których zaliczali się Lasoccy i Zwolscy, w tym okresie włościanie spod dworu przesiedleni zostają w okolice kościoła. W 1687 r. z fundacji biskupa poznańskiego Stefana Wierzbowskiego wybudowano kolejny kościół parafialny, przebudowany w 1830 i 1939 r.
 W czasie powstania styczniowego w 1864 silny ośrodek konspiracji, w wyniku czego dziedzic Jan Zwolski i proboszcz Karolak zmuszeni są do emigracji, a majątek zostaje skonfiskowany. Dwór pozbawiony opieki niszczał i po parcelacji majątku został rozebrany, browar (czy gorzelnia?) istniejący w sąsiedztwie dworu został rozebrany, a we wsi trudno dziś znaleźć ślady miejskiej przeszłości.
W 1827 roku wieś liczyła 27 domów i 159 mieszkańców. W 1895 r. liczba domów wzrosła do 47, zaś liczba mieszkańców zwiększyła się do 421. Zwola posiadała wówczas 1800 mórg ziemi. Parafia liczyła 1266 osób. W 1921 r. Zwola Poduchowna liczyła 17 domów i 103 mieszkańców.
 W 1415 r. zapisano nazwę "Yswola" a następinie "Swola". W dokumentach pochodzących z 1418 roku nazwę osady zapisano "Szwola", w 1449 r. - "Swolya" i tak samo w 1470 r. Nazwa ta pochodzi od wyrazu "Wola", oznaczającego we wczesnym średniowieczu czasowe uwolnienie osadników zakładających nową osadę od czynszów i robocizny. Do wyrazu wola dodano z czasem "Z", którego pochodzenie jest przyimkowe, a które spełniało funkcję nagłosową. Wieś w XVI w. nazywano Kalabona. Nazwa pochodziłą od słów: „cala” – drewno i „bona” – dobre. Nazwa ta zanikła – do dziś miejscowa ludność jedną części wsi określa jednak mianem "Kałabunka".
 Kościół parafialny drewniany, wybudowany w 1529 r. kosztem Jana Zwolskiego, dziedzica miejscowego. W 1687 r gruntownie przebudowany. Wystrój wnętrza barokowy. Księgi metrykalne od 1926 r.

Zdjęcia z 2007 roku, u dołu.

Zdjęcia z 2009 roku, u dołu.
Wróć do spisu treści