piątek
Krzemieniec - 1226 – pierwsza wzmianka o Krzemieńcu, 1240 – jedyny zamek na Rusi niezdobyty przez Mongołów, 1431 – prawa miejskie, województwo ruskie I Rzeczypospolitej, 1795 – pod zaborem rosyjskim, siedziba powiatu krzemienieckiego, 19 grudnia 1805 – powstało Liceum Krzemienieckie założone przez Tadeusza Czackiego, 1832 – rząd rosyjski przeniósł zbiory i bibliotekę Liceum Krzemienieckiego do Kijowa, na bazie których stworzony został Uniwersytet Kijowski, W latach 1918-1939 miasto ponownie leżało w granicach Polski. Było siedzibą powiatu krzemienieckiego w województwie wołyńskim. W tym okresie miasto zamieszkiwało 20.000 osób w tym 8.500 Polaków (30% ogółu mieszkańców), równie wysoki odsetek stanowiła populacja żydowska licząca podobnie około 30%, pozostałe ok. 40% stanowili przedstawiciele innych nacji, 1939-1945 – okupacja sowiecka i niemiecka, 3 lipca 1941 r., dzień po zajęciu Krzemieńca przez Niemców, w mieście doszło do antysemickiego pogromu dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich, w którym zginęło od 300 do 500 Żydów, 28 lipca 1941 r. na podstawie listy ułożonej przez nacjonalistów ukraińskich, Niemcy aresztowali przedstawicieli inteligencji polskiej z Krzemieńca, głównie nauczycieli Liceum Krzemienieckiego. W dniach 28-30 lipca 1941 r. 30 z tych osób zostało przez Niemców rozstrzelanych pod Górą Krzyżową, 1 marca 1942 r. Niemcy utworzyli w Krzemieńcu getto dla ludności żydowskiej. W sierpniu 1942 roku getto zostało przez SD, niemiecką żandarmerię i ukraińską policję „zlikwidowane”. Żydów w liczbie ok. 8 tys. rozstrzeliwano w rejonie dawnej fabryki tytoniowej i wrzucano do dołów i rowów, W celu wygonienia Żydów z kryjówek getto zostało podpalone. Trwający kilka dni pożar zniszczył zabytkowe centrum miasta, 1945-1991 – część Ukraińskiej SSR, od 1991 miasto należy do Ukrainy.
Zbaraż - Do 1772 roku: miasto w województwie wołyńskim w powiecie krzemienieckim w Rzeczypospolitej. Do 1918 roku: miasto powiatowe w Królestwie Galicji i Lodomerii. Do 1945 roku: miasto powiatowe w województwie tarnopolskim, powiat zbaraski w Polsce. Ok. 8 tys. mieszk., zamieszkane przez Żydów, Polaków i Ukraińców. Główna siedziba książąt Zbaraskich, ośrodek ich gniazdowej posiadłości (Księstwo Zbaraskie). Po ich wygaśnięciu wszedł w posiadanie rodów Bełżeckich i Skotnickich h.Grzymała – po Katarzynie ze Zbaraskich Bełżeckiej, książąt Wiśniowieckich, a później – drogą spadku – na Potockich. Aż trzy razy w swojej historii Zbaraż był oblegany przez wrogie wojska. Po raz pierwszy bronił się tu przed Tatarami w 1474 kniaź Wasyl Wasylewicz Nieświski. Zamek był wówczas drewniany i został spalony wraz z jego obrońcami. Ponownie w roku 1589 odbudowanego zamku (także z drewna) broni wojewoda bracławski Janusz Zbaraski, także przed Tatarami. I tym razem twierdza została poważnie zniszczona. W 1626 powstaje nowy, tym razem murowany i dobrze ufortyfikowany zamek. W 1649 roku miała tu miejsce słynna obrona zamku i miasta przed wojskami kozackimi i sprzymierzonymi z nimi Tatarami. Oblężony wówczas 14-tysięczny oddział polski bronił się pod dowództwem Jeremiego Wiśniowieckiego przez 43 dni (od 10 lipca do 22 sierpnia 1649) przed naporem liczącej 250-300 tysięcy żołnierzy armii kozacko-tatarskiej. W 1995 roku w mieście odsłonięto pomnik dowódcy UPA Dmytra Klaczkiwskiego, najbardziej prawdopodobnego inicjatora mordów na ludności polskiej na Wołyniu, urodzonego w Zbarażu (podobny pomnik poświęcony tej osobie istnieje od 2002 roku w Równem na Wołyniu.
Skała Podolska
Chocim - miasto w południowo-zachodniej części Ukrainy (Besarabia), w obwodzie czerniowieckim, nad Dniestrem. Ma 11,2 tys. mieszkańców (2001). Od X do XIII w. należał do księstw ruskich, od XIV w. w różnych okresach do Mołdawii, Turcji i Polski. W XVII–XVIII w. turecka twierdza graniczna. Miejsce dwóch wielkich bitew wojsk Rzeczypospolitej z Turkami (w 1621 i 1673). W 1812 włączony do Rosji, od 1918 – Rumunii. W latach 1940–1991 wraz z Bukowiną w granicach Ukraińskiej SSR (z wyjątkiem lat 1941–1944, kiedy był ponownie włączony do Rumunii), od 1991 należy do Ukrainy.
Kamieniec Podolski - patrz sobota
