najstarsza

Ogólnie o kapliczkach

DAWNY ŻELECHÓW napisał:

Z cyklu "Okolice Żelechowa": najstarsza zachowana w Polsce drewniana kapliczka słupowa pochodzi z Anielowa.

W miejscowości Anielów znajduje się unikatowa kapliczka przydrożna z figurą Chrystusa Frasobliwego w charakterystycznym dla baroku typie Chrystusa Króla. Jest to replika kapliczki, której oryginał przeniesiony został w latach 60. XX w. do Muzeum Etnograficznego w Krakowie.

Do 1968 r. kapliczka stała na polu Jana Papierkowskiego w Anielowie. Jej zasadniczą część wykonano z grubego sosnowego pnia, zaś samą figurę Chrystusa - z drewna lipowego. Szczyt kapliczki tworzy spadzisty daszek, który od przodu opiera się na dwóch kolumnach. Obecnie zachowała się jedynie część słupa. Chrystus Frasobliwy ukazany został jako Chrystus Król, o czym świadczy zwieńczająca głowę korona królewska, a nie cierniowa. Chrystus opiera głowę na prawej dłoni, plecy ma okryte płaszczem. Na frontowej ścianie znajduje się napis, który jest fragmentem popularnej do dziś pieśni suplikacyjnej: „Święty Jezu, święty i mocny, święty a nieśmiertelny, zmiłuj się nad nami. Dnia 1 maja 1650”. Wysokość całej kapliczki wynosi 250 cm, figury - 90 cm.

Według opowiadań miejscowej ludności kapliczka została wyrzeźbiona przez jednego z mieszkańców wsi pochodzącego z rodziny Papierkowskich, jako wotum za uratowanie się z „morowego powietrza”. Wyciosana w pniu kapliczka wrastała w ziemię przez ponad trzysta lat. Pierwotnie miała zapewne ponad trzy metry wysokości, jednak co jakiś czas trzeba było ją skracać, usuwając niszczejące kawałki drewna. W ten sposób figura Chrystusa Frasobliwego w królewskiej koronie coraz bardziej zbliżała się do wysokości wzroku mieszkańców okolicy, podczas gdy kolejne ich pokolenia rodziły się, dorastały i przemijały.

Kapliczka trwała, stając się częścią lokalnego pejzażu, lecz nie oszczędzały jej deszcze i śniegi, mróz, wiatr i czas. W trosce o zachowanie niezwykłego zabytku mieszkańcy Anielowa zgodzili się na przekazanie kapliczki Muzeum Etnograficznemu w Krakowie, pod warunkiem wykonania jej wiernej kopii. W dwa miesiące po przewiezieniu oryginalnej kapliczki do Krakowa, na dawne miejsce wróciła replika autorstwa krakowskiego plastyka. Trwa w lokalnym pejzażu już pięćdziesiąt lat.

Co ciekawe, na kopii kapliczki znajduje się nieco zmieniony napis i inna data niż na oryginale: „Święty Boże, Święty Mocny, nieśmiertelny zmiłuj się nad nami. Dnia 1 maja 1668 r." Zachodzi pytanie: czemu ktoś odmłodził tę kapliczkę o 18 lat? Przecież oryginał pochodzi z 1650 r.

-----------------

Fotografie oryginalnej kapliczki oraz tekst na podstawie: Muzeum Etnograficzne im. Seweryna Udzieli w Krakowie.

W 1968 roku zamiast oryginału postawiono wierną kopię figurki z datą wykonania 1968 rok. I ta data namieszała (oryginał z 1650 r.). Przy kolejnych renowacjach (brak historyka) próbowano pogodzić te dwie daty. W 1992 roku jest data 1658, w 2008 roku jest data wykonania kopii (1968). W marcu 2020 roku 1668 rok.

Anielów, gm. Sobolew, pow. Garwolin, woj. mazowieckie. Zdjęcia u dołu. Patrz też (kliknij) Anielów.